Uğurlu liderlər liderlik qabiliyyətlərini qiymətləndirmək üçün problemin baş qaldırmasını gözləmirlər. Onlar mütəmadi olaraq öz üzərlərində işləyir və fəaliyyətlərini dəyərləndirirlər. Bəs hansı suallar liderlərin özlərini qiymətləndirməsinə yardımçı olur?
- Təsir dairəm nə dərəcədə genişdir və təsir gücüm hansı səviyyədədir?
Lideri uğurlu edən onun vəzifəsi və ya rütbəsi deyil, insanlara təsir etmək qabiliyyətidir. Buna görə də aşağıdakı məsələləri aydınlaşdırmaq lazımdır:
- İşdə hazırkı təsir gücüm nə səviyyədədir?
- Başqaları təsdiq almaq və ya istiqamətləndirilmə üçün mənə müraciət edirmi?
- Hansı yeni sahələrə təsir göstərə bilərəm?
- Ünsiyyət bacarıqlarımı necə inkişaf etdirə bilərəm?
Uzunmüddətli uğur insanlarla münasibətlərin qurulması və inkişaf etdirilməsindən asılıdır. Buna görə də aşağıdakı suallara cavab axtarmaq lazımdır:
- İnsanlarla münasibətlərim yaxşıdırmı?
- Dinləmə qabiliyyətimi necə inkişaf etdirə bilərəm? (Liderlərin dinləmə qabiliyyəti ilə bağlı məqalənin linki rəy bölməsindədir.)
- İnsanları sadəcə eşidirəm, yoxsa dinləyirəm?
- İnsanlarla ünsiyyət zamanı onları motivasiya edə bilirəmmi?
- Hadisələrə yanaşmam müsbətdirmi?
Müsbət yanaşma təkbaşına heç kəsi lider etmir, amma mənfi yanaşma liderlik potensialını zəiflədir. Xüsusilə böhran vəziyyətlərində optimist qalmaq və pozitiv liderlik nümayiş etdirmək əhəmiyyətlidir. Buna görə də aşağıdakı suallar üzərində düşünmək lazımdır:
- İmkanları görürəm, yoxsa maneələri?
- Həll yollarına, yoxsa problemlərə köklənirəm?
- Başqalarını günahlandırmaqda tələsirəmmi?
- Emosiyalarım hərəkətlərimi idarə edirmi?
- Daxili intizamımda irəliləyiş varmı?
Lider intizamlı olmalıdır. Özünü idarə edə bilməsən, başqalarını da idarə edə bilməzsən. Buna görə də aşağıdakı sualları cavablandırmaq lazımdır:
- Vaxtımı düzgün idarə edirəmmi?
- Məqsədlərə çatmaq uğrunda qurbanlar verirəmmi?
- Görünüşümdə və ya iş vərdişlərimdə liderlik qabiliyyətimə xələl gətirən intizamsızlıq göstəricisi varmı?
- Fəaliyyət sahəmdə sübuta yetirilmiş uğurlarım varmı?
Məşğul olmaq müvəffəqiyyət göstəricisi deyil. Bəzi insanlar çox işləsələr də, az şeyə nail olurlar. Gələcək nailiyyətlərin göstəricisi keçmiş nailiyyətlərdir. Uğurları müəyyənləşdirmək üçün aşağıdakı sualları cavablandırmaq lazımdır:
- Hansı nailiyyətlərim var?
- Bu nailiyyətlərdə başqalarının payı varmı?
- Əldə etdiklərim başqaları tərəfindən nailiyyət kimi qəbul edilirmi?
- Yenə də cəhd etmək istəyirəmmi?
- Problem həll etmə bacarıqlarım hansı səviyyədədir?
Demək olar ki, hamı problemi görə bilir. Liderlər isə problemi həll etməyi bacarır. Problem yoxdursa, liderliyə ehtiyac da yoxdur. Yaxşı lider problemi görməklə kifayətlənmir, həm də komandanı onun həll yollarına doğru istiqamətləndirir. Bu qabiliyyəti analiz etməyə aşağıdakı suallar kömək edə bilər:
- Problemləri görməklə yanaşı onları həll edə bilirəmmi?
- Çətin vəziyyətlərdə necə davranmaq lazım olduğunu bilirəmmi?
- Komandanı çətin vəziyyətlərdən çıxarmaq üçün başqalarının səylərindən istifadə edə bilirəmmi?
- Status-kvonun qəbulundan imtina edirəmmi?
Uğurlu liderlər inkişafı təhlükəsizlikdən üstün tutur. Onlar mövcud vəziyyətlə razılaşmamaqla yanaşı, mümkün olan vəziyyət haqqında da təsəvvürə malikdirlər. Cəsarətli liderlər status-kvoya müqavimət göstərərək riskə gedirlər, inkişafın dəyərini ödəməyə hazırdırlar. Bu xüsusiyyətin mövcudluğunu aşağıdakı suallarla yoxlamaq olar:
- Rahat yerdəyəmmi?
- İstirahət üçün təhlükəsiz yer axtarırammı?
- Status-kvonu dəyişmək üçün riskə getməyə hazırammı?
- Geniş baxış bucağına malikəmmi?
Liderlərin əsas keyfiyyətlərindən biri hadisələrə daha geniş bucaqdan baxmaqdır. Ardıcıllar problemlərdə ilişib qala bilərlər, amma liderlər geriyə dönüb hər şeyə geniş nəzər salmalı və komandanı məqsədə doğru aparmalıdırlar. Aşağıdakı sualların köməyilə bu xüsusiyyəti aydınlaşdırmaq olar:
- Təzyiqlə üzləşdikdə belə, geri dönüb daha geniş baxış bucağından baxırammı?
- Ssenarini tam olaraq görə bilirəmmi, yoxsa kiçik detallar fikrimi yayındırır?
Lider yuxarıdakı suallarla səmimi şəkildə özünü qiymətləndirərsə, inkişafa ehtiyac duyulan bir neçə sahə üzə çıxacaqdır.
Müəllif: Madam Helpful
